Оқығанымды ұмытып қала беремін немесе есте сақтау қабілетімді қалай жақсартсам болады?

Есте сақтау қабілеті өмірдегі ең маңызды қабілеттердің бірі. Кей адамда есте сақтау қабілеті жақсы болса, кей адамда нашар болуы мүмкін. Соның кесірінен емтиханнан жаман баға алуыңыз да мүмкін немесе үй тарсырмаларын жаттай алмауыңыз мүмкін. Егер сіздің есте сақтау қабілетіңіз нашар болса, көңіліңіз түспесін. Себебі, есте сақтау қабілетін жақсартуға болады. Есте сақтауды жақсарту үшін бірнеше қағидаларды ұстануымыз керек.

1. Дұрыс тамақтану. 

Ішкен тамағымыз есте сақтау қабілетімізге тікелей қатысы бар. Көкөніс жеп тұру өте маңызды. Жаңғақ, брокколи жəне балық адамның есте сақтау қабілетін жақсартады. Брокколи мен жаңғақта миды жаман  улы заттардан қорғайтын антидоксанттар болады, олар мида жаңа жасушалардың пайда болуына да көмектеседі. Балықта Омега-3 майы болады. Ол да мидың жақсы жұмыс істеуіне көмегін тигізеді.
Жеуге болмайтын тағамдарға - газды сусындар (Кола,Спрайт, Фанта жəне т.б.), қантты тағамдар, қант. Газды сусын ішетін жас баланың зейіні (концентрациясы) төмен болады. Яғни, ойы бөліне береді жəне бірнəрсені есінде сақтап тұра алмайды. Газды сусындарда қант өте көп мөлшерде болады. Бір стақан газды сусында 6 шай қасықтай қант болады. Сондықтан, есте сақтау қабілетіңізді жақсартқыңыз келсе, қантты тағам мен газды сусыннан бас тарту керек.

2. Жаттығу жасап тұру.

Спортпен шұғылдану немесе жаттығу жасап тұру адамның ми жұмысын жақсартады. Себебі, жаттыға жасаған кезде мида жаңадан жасушалар пайда болады жəне олар күшейе түседі. Жəне де, жаттығу миға қан келуін жақсартады.

3. Бір уақытта бірнеше жұмыстан бас тарту

Бір уақытта бірнеше жұмыс істеу адамның есте сақтау қабілетін нашарлатады. Осы жайында зерттеу жасалған екен. Егер, сіз бір уақытта телефонмен сөйлесіп жүріп, дүкенде заттар қарастырып жатып, кілтіңізді бір жерге қойсаңыз, оны қайда қойғаныңызды ұмытып кетеді екенсіз. Себебі, бір затты есте сақтау үшін 8 секунд қажет екен. Сондықтан, бір уақытта бір-ақ іспен айналысу керек.

4.  Ұйқы. 

Гарвард университетінің зерттеуіне қарасақ, адам ұйықтағанда идеяларды миында бір-біріне қосу мен байланыстыруын 33%-ға арттырады екен. Адам ұйықтаған кезде күні бойы оқыған, жаттаған нəрселерін ұзақ мерзімдік жадқа ауыстырады да, қысқа мерзімді жадты босатады. Сондықтан, кешке ерте ұйықтаған адамның жадын (есте сақтау қабілеті) жақсартады. Кеш жататын адамның есте сақтау қабілеті ақырындап нашарлай береді.

5. Есте сақтау қабілетін жақсартатын ойындарды ойнау

Еске сақтауды дамытатын (lumosity.com, Brain IQ) ойындарды ойнап тұру керек. Телефоныңызға жүктеп алып, күнделікті 20 минутыңызды бөліп тұрсаңыз, жадыңыз дамиды.
     Тағы бір тəсіл бар. Сабақта отырғанда партадағы заттарға қарап алып, көзді жұмып, қай заттар қай жерде тұрғанын еске түсіру. Мысалы, партады қалам, дəптер мен кітап тұрса, соларға қарап, көзді жұмып, өзіңізге немесе жаныңыздағы досыңызға айтуға болады. Егер ол оңай болса, сыныптағы заттарды жаттау керек. Мысалы, сыныптың заттарын көзіңізді жұмып, қай зат қай жерде тұрғанын айтып беру. Осы жаттығуды күнделікті істеп тұрсаңыз, еске сақтау қабілетіңіз жақсарады.

6. Жаңа нəрселер үйрену.

Жаңа нəрселерді немесе хобби тапса, адамның миы жақсарады екен. Себебі, ми жаңа нəрселерді жасау арқылы өзінің жұмыс істеуін жақсартады. Ол үшін өзіңізге қызық нəрселерді тапсаңыз, соны үйренуге тырысыңыз. Мысалы, тоқу, сурет салу, музыкалық аспапта ойнау, фотоапаратпен суретке түсіру секілді қызықты істі үйреніп, оған уақыт бөлсе, мидың қызметі жақсарады екен. Бұлардан да басқа көптеген қызықты істер өте көп. Солардың ішінен өзіңізге ұнағанымен айналысу керек.

7. Ассоцияны қолдану (Байланыстыру əдісі).

Бір нəрсені жаттайтын кезде санмен, сөзбен немесе басқа нəрсемен байланыстырып (қатыстырып) жаттау керек. Мысалы, қарға деген сөзді жаттау үшін ауылдағы ағаңыздың бақшасындағы қарғаларды елестету арқылы жаттау керек. Яғни, сол сөзді өміріңіздегі басқа затпен байланыстыру керек.

8. Ораза ұстау.

Аптасына ораза ұстасаңыз немесе бір күн аш жүрсеңіз, есте сақтау қабілетіңіз жақсарады. Біркүндік ораза немесе аштық адамның ағзасын жаңартып тұрады. Аштық мидың жасушаларының өсуіне жəне олардың бір-біріне жалғануын жақсартады. Мидың жасушалары неғұрлым жақсы байланыста болса, адамның есте сақтау қабілеті соғұрлым жақсы болады.

9. Кітап оқып тұру. 

Кітапты уақтылы оқыған адамның миы əрқашан белсенді (активный) болады. Белсенді болған мидың жұмысы жақсы болады. Кітап оқыған адамның сөздік қоры көбейеді жəне хикаяларды есте сақтау арқылы жадты дамытады.

10. Қайталап тұру.

Жаттаған тақпақты немесе өлеңді, формуланы 2-3 күн сайын қайталап отыру керек. Кейін арасынан 1-2  апта қайталамай, тастап кетіп, қайтадан қайталау керек. Бұлай істесеңіз, мида кеңістік көбейіп жəне аздап ұмыту арқылы ұмытып бара жатқан ақпаратты есте сақтау жақсарады.

Сізге ұнаса, менің жазбама жазылыңыз.



Pictures are downloaded from www.flaticon.com

mons.org/licenses/by/3.0/" title="Creative Commons BY 3.0" target="_blank">CC 3.0 BY</a></div>